Mieli zniknąć bez śladu, a miejsce pochówku zaorane. Stało się inaczej, Polska upomniała się o swoich bohaterów.   Podczas prac poszukiwawczych, prowadzonych przez Instytut Pamięci Narodowej na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach, wydobyto ok. 300 osób zamordowanych przez komunistów w latach czterdziestych i pięćdziesiątych. O pracach i historii tego miejsca opowie nam wystawa „Kwatera Ł – panteon narodowy pod cmentarnym murem”, która stanie na placu przy naszym Sanktuarium 28 kwietnia i będzie dostępna do 13 maja 2018r.  

Wystawa jest swoistym podsumowaniem historii Kwatery Ł, potocznie zwanej Łączką, i prac poszukiwawczych prowadzonych tam w latach 2012–2017 przez zespół IPN kierowany przez prof. Krzysztofa Szwagrzyka.

Dziś nie ma Polaka, który nie zna „Łączki” i jej historii. Tytuł naszej wystawy nie jest przypadkowy, bo to jest panteon, mimo, że tak to jeszcze nie wygląda – powiedział prof. Krzysztof Szwagrzyk otwierając w październiku 2017 r. wystawę na Wojskowych Powązkach w Warszawie.

„Kwatera Ł jest miejscem gdzie, w co głęboko wierzę, w niedługim czasie ten panteon powstanie. Dzisiaj nasza wystawa, która mówi o historii tego miejsca, która mówi o osobach, które tutaj pogrzebano, która mówi o naszych pracach, niech będzie zapowiedzią naszego następnego spotkania na „Łączce”. Spotkania do którego dojdzie w niedługim czasie. Spotkania, podczas, którego uroczyście odsłonimy rzeczywisty Panteon Żołnierzy Wyklętych, tutaj pod cmentarnym murem” – powiedział prof. Krzysztof Szwagrzyk.

  „Wystawa opowiada przede wszystkim o zbrodni. Zbrodni pojmowanej jako eksterminacja pewnych grup i ludzi, w tym tych najbardziej zasłużonych dla walk o niepodległość, weteranów wojny polsko-bolszewickiej 1920 roku, Kampanii Wrześniowej 1939 roku, Powstania Warszawskiego i partyzantki antykomunistycznej” – powiedziała PAP, Kamila Sachnowska z IPN, autorka – wspólnie z Aleksandrą Kaiper-Miszułowicz – wystawy.

 „Wystawa nie opowiada tylko o samej zbrodni, ale też o traumie przeżywanej przez rodziny osób zamordowanych. Po 1956 roku rodziny upominały się o podanie miejsca pochówku. Na te starania i błagania władze pozostawały głuche, aż do 1989 roku” – podkreśliła Sachnowska.

 „Chcieliśmy zawrzeć portret zbiorowy osób, których szczątki spoczywają na „Łączce”. Pokazujemy ilu było wśród nich żołnierzy II konspiracji, Powstańców Warszawskich, żołnierzy 1920 i 1939 roku. Ilu było kawalerów Virtuti Militari, więźniów niemieckich obozów koncentracyjnych, ilu więźniów łagrów sowieckich” – dodała współautorka wystawy.

 „To są osoby, które swoim życiem opowiadają całą historię wojenną Polski w XX wieku. Jednym z celów tej wystawy jest pokazanie potencjału, jakiego zostaliśmy przez komunistów pozbawieni. Chodzi o potencjał ludzi, którzy zostali zamordowani, a mogli być świetnymi inżynierami, wojskowymi, lekarzami. Mogli służyć Polsce, bo większość z nich dokładnie tego chciała” – podkreśliła.

 Kwatera ŁI i ŁII, czyli tzw. Łączka, to miejsce na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie, gdzie w latach 1948-1956 komunistyczna bezpieka ukryła ciała kilkuset ofiar – często byli to żołnierze przeciwstawiający się sowietyzacji Polski. Wśród odnalezionych w poprzednich latach i już zidentyfikowanych osób znaleźli się żołnierze polskiego podziemia, m.in. mjr Zygmunt Szendzielarz „Łupaszka”, mjr Hieronim Dekutowski „Zapora”, a także ostatni dowódca Narodowych Sił Zbrojnych ppłk Stanisław Kasznica.